تکنیکهای هستهای به کارشناسان بنگلادشی کمک میکند تا انواع پنبههای پیشرفته را در زمان بیسابقه توسعه دهند.
پنبه قدیمیترین منسوجات شناخته شده و مورد استفاده در سراسر جهان است. در حالی که حدود 3000 سال طول کشید تا درک کنیم که چگونه میتوان اولین پنبه وحشی را کشت و فرآوری کرد، اکنون با تکنیکهای هستهای، انواع جدید و بهبود یافته در بنگلادش در زمان بیسابقه ای ساخته شده است: فقط پنج سال.
پنبه یکی از مهمترین محصولات نقدی بنگلادش است. صنعت نساجی که به دلیل پارچه پنبهای سالم و ارگانیک «موسلین» شناخته میشود، بیش از چهار میلیون نفر (80 درصد زنان) به طور مستقیم استخدام میکند و معیشت میلیونها کشاورز را تامین میکند. بنگلادش که پرجمعیت است، متوسط وسعت زمین کمتر از یک هکتار برای هر کشاورز است که منجر به کشت بسیار شدید میشود. برای گذران زندگی در چنین زمینهای کوچکی، کشاورزان به سه محصول در سال نیاز دارند، اما این امر با گونههای سنتی امکانپذیر نبود، زیرا رشد آنها بسیار طولانی است. گونههای جدید توسعه یافته با استفاده از تکنیکهای هستهای در حال تغییر آن هستند.
اصلاح نژاد یک حوزه تحقیقاتی جدید برای ما است و ما اکنون این نوع پنبه جدید را داریم که می تواند در مدت زمان کوتاهی رشد کند. کامرول اسلام، مسئول ارشد علمی و مدیر پروژه در هیئت توسعه پنبه وزارت کشاورزی بنگلادش، میگوید: ما انتظار داریم که این رشد سریع، عملکرد و درآمد کشاورزان را تا 40 درصد افزایش دهد. آقای اسلام و تیم او با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) برای توسعه انواع پنبهای که بازدهی بیشتر و کیفیت الیاف بهتری دارند، همکاری میکنند. 13 مارس 2021 نشان از انتشار و ثبت رسمی یک نوع پنبه جدید به نام CDB Tula 1 بود که (به لطف تلاش های هماهنگ) در یک سوم زمانی که معمولاً برای توسعه گونههای جدید با استفاده از روشهای سنتی و نصف زمانی که معمولاً هنگام استفاده از تکنیکهای هسته ای زمان میبرد. اکنون گونه جدید پنبه در 13 مکان مختلف در بنگلادش کاشته میشود و بیش از 1000 کشاورز در مورد روش کاشت آموزش می بینند.
پس از استفاده گسترده، انتظار میرود که گونه جدید مزایای کلان اقتصادی را نیز برای کشور به همراه داشته باشد. به دلیل نبود عرضه کافی و باکیفیت داخلی، صنعت پنبه در حال حاضر به واردات وابسته است. تغییر فصل خشک و فصل باران های موسمی پنبه بنگلادش را به ویژه آسیب پذیر میکند و فقدان تامین آب پایدار در تمام طول سال باعث زیان هنگفتی در محصول شده است. این امر با تغییرات آب و هوایی تشدید خواهد شد. اسلام توضیح داد که از این رو، توسعه گونههایی که در برابر تغییرات آب و هوایی متحمل هستند و با سرعت بیشتری رشد میکنند، برای کشور مهم بوده است.
پرتودهی بذرهای پنبه با اشعه گاما برای ایجاد تنوع بیشتر، و به دنبال آن انتخاب برای عملکرد امکان توسعه واریته CDB Tula 1 را فراهم میکند که عملکرد بالا، مقاوم به خشکی و مقاوم به بیماریها است و در عین حال به دلیل بلوغ کوتاهتر و عدم حساسیت آن به طول روز، محصول سوم را در سال تحویل میدهد.
اصلاح نژاد مقرونبهصرفه و سریعتر از اصلاح معمولی است زیرا به ایجاد تغییرات ژنتیکی جدید متعدد برای انتخاب گستردهتر کمک میکند. با شروع به اصطلاح "واریتههای نخبه" برای القای تنوع ژنتیکی، زمان معرفی صفات ترجیحی کشاورزان بیشتر و توسعه واریتههای جدید به طور قابل توجهی کاهش مییابد.
لیوپچو یانکولوسکی، پرورش دهنده گیاهان و متخصص ژنتیک در مرکز مشترک فائو و آژانس بین المللی انرژی اتمی و مسئول فنی این پروژه، گفت: «فناوری هستهای به دانشمندان کمک میکند تا نقاب پتانسیل پنهان در گیاهان را آشکار کنند، و به پرورشدهندگان گیاهان اجازه میدهد تا گونههای زراعی را با ویژگیهای بهبود یافته توسعه دهند. با استفاده از تابش و فناوریهای مرتبط برای پرورش سریع گونههای بهبود یافته، میتوان بهرهوری را تسریع کرد.»
بنگلادش همچنین از شبکهسازی با دانشمندان کشورهای دیگر در سراسر آسیا و کار بر روی برنامههای مشابه سود میبرد. مسعود ملک، مسئول مدیریت برنامه آژانس بینالمللی انرژی اتمی که این همکاری منطقهای را تسهیل میکند، میگوید: «تبادل تجربه در مورد روشهای پرورش مخصوص پنبه نیز در موفقیت دانشمندان بنگلادشی نقش داشت. چنین همکاریهای منطقهای تلاشها برای رسیدگی به محصولی مانند پنبه با اهمیت مشترک منطقهای را تقویت می کند.
اولین برنامه اصلاح جهش پنبه در بنگلادش
برنامه پرورش پنبه هیئت توسعه پنبه بنگلادش که در سال 2016 آغاز شد، با کشاورزان در جسور، رانگپور، داکا و چیتاگونگ همکاری می کند.
از طریق برنامه های آموزشی سالانه که توسط هیئت ترتیب داده می شود، کشاورزان میتوانند مستقیماً کیفیت برتر محصولات جدید را مشاهده کنند. در کلاسهای درس، پنبهکاران با مراحل مختلف چرخه زندگی گیاه پنبه آشنا میشوند. سپس آزمایشهای مزرعهای در حال انجام در مرکز تحقیقاتی نشان داده میشوند که از پرتودهی برای رشد نهالهای برتر با سرعت سریع استفاده میکند. این به کشاورزان اجازه میدهد تا فرآیند را درک کنند، دانش خود را در جامعه خود به اشتراک بگذارند و به طور مستقل شروع به کشت پنبه پرمحصول کنند.
منبع:
https://www.iaea.org/newscenter/news/nuclear-techniques-help-bangladeshi-experts-develop-improved-cotton-varieties-in-record-time